Psychologia jedzenia: Jak emocje wpływają na nasze nawyki żywieniowe.
Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, kto nigdy nie zjadł niczego z powodu emocji, a zawsze jadł z powodu głodu samego w sobie. Jedzenie już dawno temu przestało pełnić funkcję wyłącznie zaspokajania głodu. Coraz więcej w odżywianiu poza samymi kaloriami i makroskładnikami zaczynamy dostrzegać znaczenia psychologii. Wpływ emocji na nawyki żywieniowe pozostaje bezdyskusyjny. Często to przez nasz stan emocjonalny sięgamy po jedzenie, mimo braku uczucia głodu. Jak emocje wpływają na nasze nawyki żywieniowe? Czy możemy skutecznie radzić sobie z tymi sytuacjami? Przeczytaj ten artykuł do końca, aby poznać psychologiczne aspekty jedzenia i praktyczne wskazówki dotyczące tego, w jaki sposób zapanować nad emocjonalnym jedzeniem!
Funkcje jedzenia
Jedzenie już dawno przestało służyć jedynie do zaspokajania głodu i dostarczenia energii dla organizmu. Zyskało dużo więcej funkcji i wyrazu nie tylko osobistego, ale i kulturowego.
Jedzenie może być wyrazem tożsamości kulturowej – poprzez np. powstrzymywanie się od spożywania pewnej grupy produktów, czasowe posty czy wyrzeczenia możemy wyrażać naszą przynależność do danej grupy.
Jedzenie może być również wyrazem uczuć, m.in. miłości. Najczęściej widoczne jest to na randkach albo w odwiedzinach u stereotypowej babci, dla której wyrazem jej miłości do dzieci jest gotowanie czy pieczenie, a wyrazem miłości od dzieci dla niej jest delektowanie się jej przysmakami.
Jedzenie niewątpliwie pełni też funkcję społeczną, kiedy spotykamy się z najbliższymi na rodzinny obiad czy podczas świąt, które celebrujemy, zasiadając do wspólnego stołu.
Tych funkcji jest znacznie więcej. Wyrażanie emocji. Jedzenie z nudów. Zajadanie stresu. Okazywanie władzy poprzez stosowanie kar i nagród związanych z posiłkiem. Kompensowanie trudnych chwil czy samotności.
Z tego powodu często aż tak trudne bywają zmiany sposobu jedzenia, bo nie pełni ono tylko funkcji zaspokojenia głodu, ale zaspokaja wiele innych psychologicznych potrzeb, dla których nie mamy alternatywy.
Psychologia jedzenia a nawyki żywieniowe
Nawyki żywieniowe budowane są już od okresu prenatalnego, kiedy spotykamy się ze smakami, jakie spożywa mama w okresie ciąży. Przechodząc przez etap karmienia piersią lub butelką, rozszerzanie diety, żywienie w przedszkolu i szkole, aż po dorosłość i nasze decyzje dotyczące tego, co wyląduje na talerzu i kiedy po jedzenie sięgniemy. To, w jaki sposób zostaną ukształtowane nawyki żywieniowe, zależy od wielu różnych czynników, w tym od genetyki, środowiska czy psychologii. Dlatego psychologia jedzenia jest tak ważna w zmianie nawyków żywieniowych. Ponieważ jeśli naszym jedynym sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami jest ich zajadanie, zmiana nawyku emocjonalnego jedzenia wymaga dużej ilości pracy, cierpliwości i wiedzy, z czym konkretnie należy pracować. Oraz tego, że sama zmiana jadłospisu może nie wystarczyć.
Co oznacza emocjonalne jedzenie?
Emocjonalne jedzenie pojawia się w sytuacji, kiedy sięgamy po jedzenie nie z powodu głodu, ale z powodu emocji. Często wówczas wybieramy jedzenie wysokokaloryczne, o niskiej wartości odżywczej np. słodycze, przekąski czy fast foody, ale nie tylko. Z tego powodu łatwo doprowadzić do przekroczenia naszego zapotrzebowania na kalorie danego dnia, a to z kolei szybka droga do nadwagi i problemów z utrzymaniem zdrowej diety.
Jak emocje wpływają na nasze nawyki żywieniowe?
Emocje mogą wpływać na nasze nawyki żywieniowe na wiele różnych sposobów. Poniżej kilka przykładowych sytuacji, w których mówimy o jedzeniu emocjonalnym:
Jedzenie w reakcji na stres: W sytuacji stresowej nasz organizm produkuje kortyzol, czyli hormon stresu. Wysoki poziom kortyzolu we krwi wpływa na wzrost apetytu. A to powoduje chęć sięgnięcia po jedzenie, mimo braku poczucia głodu.
Jedzenie w sytuacjach radości i celebracji: Nawet pozytywne emocje wpływają na nasze nawyki żywieniowe. W momentach celebracji ważnych chwil czy sukcesów sięgamy po jedzenie w formie nagrody, czy uczczenia wyjątkowej okazji.
Jedzenie dla zabicia czasu: Jedzenie jest też jednym z pomysłów na zabicie czasu czy nudy. Znacznie łatwiej sięgnąć po rekreacyjne przekąski, kiedy mamy dużo wolnego czasu, niż kiedy jesteśmy zajęci.
Jedzenie jako rozładowanie napięcia: Często duże emocje zwłaszcza negatywne powodują u nas wzrost napięcia. Jest wiele sposobów na rozładowanie go, jednak często pierwszym odruchem jest rozładowanie napięcia poprzez jedzenie. Wówczas to właśnie jedzenie spełnia funkcję uspokajającą, pocieszającą i relaksującą w trudnej chwili.
Psychologiczne strategie zmiany nawyków żywieniowych
Radzenie sobie z emocjonalnym jedzeniem stanowi wyzwanie, ponieważ często emocjonalne jedzenie jest jedynym skutecznym sposobem na radzenie sobie z trudnymi sytuacjami i trwa od lat. Jednak istnieje wiele skutecznych strategii, które mogą być pomocne w kontrolowaniu nawyków żywieniowych. Oto kilka praktycznych wskazówek:
1. Świadomość swoich emocji. Pierwszym krokiem w walce z emocjonalnym jedzeniem jest nauka rozpoznawania sytuacji, w których dochodzi do jedzenia emocjonalnego oraz poznanie emocji, które wywołują jedzenie emocjonalne. Naucz się rozpoznawać emocje i zastanów się, czy sięgasz po jedzenie z powodu głodu fizycznego czy emocjonalnego. Warto w tym momencie zadać sobie pytanie, czy jestem naprawdę głodny? Czy też próbuję zaspokoić inny rodzaj potrzeby? Oraz jaki rodzaj potrzeby próbuję w ten sposób zaspokoić?
2. Znalezienie innych form radzenia sobie z emocjami. Zamiast trudne emocje czy napięcie zajadać jedzeniem, spróbuj innych metod radzenia sobie ze stresem czy negatywnymi emocjami, takich jak aktywność fizyczna, medytacja, relaksacja, rozmowa z bliskimi czy pisanie w notatniku. Próbuj nowe metody i obserwuj, które sprawdzają się u Ciebie. I daj sobie czas – pamiętaj, że od dłuższego czasu to jedzenie było Twoim sposobem, więc zmiana tego również może zająć więcej czasu.
3. Dbanie o zbilansowaną dietę. Im lepszej jakości dietę będziesz mieć na co dzień, tym mniejsze prawdopodobieństwo podjadania. A nawet jeśli do niego dojdzie, negatywne efekty w postaci dodatkowych kilogramów będą mniej prawdopodobne. Zaplanuj regularne posiłki i zadbaj o to, aby dostarczały one wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Warto również w momencie zakupów spożywczych wyeliminować kupowanie produktów, po które najczęściej sięgasz podczas jedzenia emocjonalnego.
4. Uważne jedzenie. Bardzo ważne w zapobieganiu zajadania emocji jest uważne jedzenie. Podczas posiłku daj sobie czas, nie spiesz się. Skup się na odczuwaniu głodu i sytości. Zauważ jak pachnie i smakuje dana potrawa. Skup się na jej konsystencji. Uważne jedzenie może pomóc Ci w kontrolowaniu emocjonalnego jedzenia.
Emocje i psychologia są połączone z jedzeniem i nawykami żywieniowymi. Sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami często powiązany jest z zajadaniem emocji czy napięcia. Prowadzi to jednak do negatywnych konsekwencji, w postaci nadmiernej masy ciała czy chorób metabolicznych. Jednak istnieją sprawdzone sposoby, które pomagają zmienić te schematy żywieniowe i przestać jeść emocjonalnie. Rozpoznawanie emocji, które wywołują emocjonalne jedzenie, znalezienie innych form radzenia sobie z trudnymi emocjami, zbilansowana dieta i uważne jedzenie to świetne strategie do walki z emocjonalnym jedzeniem. Dzięki nim możliwe jest utrzymanie zdrowej diety i prawidłowej masy ciała w długiej perspektywie czasu.
Masz pytanie? Napisz do nas, chętnie pomożemy. Kliknij tu😊
Sprawdź naszą nową aplikację mobilną:
Na IOS: https://apps.apple.com/pl/app/strefa-przemian/id1635055758?l=pl
Na Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.vmsmedia.StrefaPrzemian&hl=pl&gl=US
